Δεσποινίς Ξεχαρβαλωμένα παπούτσια

Ακόμα θυμάμαι το πάθος που πλημυρίζει το πρόσωπό σου κάθε φορά που περιγράφεις τη σκηνή από τον Ξένο του Καμύ, στην οποία ο πρωταγωνιστής Μερσώ βιώνει το ανοιξιάτικο βράδυ μέσα στο κελί της φυλακής. Το πάθος αυτό παρακίνησε και εμένα να βυθιστώ στο έργο του γάλλου συγγραφέα με μια ανεξήγητη λαχτάρα, όμοια με αυτή που συνοδεύει κάθε σημαντική στιγμή στη ζωή του ανθρώπου.

Λίγα λόγια, λοιπόν, για τον αγαπημένο σου συγγραφέα, μιας και φέτος συμπληρώνονται 102 χρόνια από τη γέννησή του. Ξαναδιαβάζοντας σήμερα τις αμέτρητες βιογραφικές σελίδες του, αλλά και διάσπαρτα αποσπάσματα του έργου του στο διαδίκτυο, διαπίστωσα πως πίσω από τον διάσημο νομπελίστα Καμύ, εγώ ανακάλυψα έναν άνθρωπο. Σε κάθε βιβλίο του ξεπροβάλλουν αμέτρητα σπαράγματα μιας ανθρώπινης ζωής συγκλονισμένης από τη μακραίωνη ανηθικότητα που μας περιβάλλει. Ανθρώπινες εξομολογήσεις από τα σκοτεινά έγκατα της ψυχής διαγράφονται στις σελίδες των βιβλίων του. Ο ίδιος σε καλεί να συνομιλήσεις μαζί του σε ένα μακρύ διάλογο, σε βαθμό που ξεχνάς την συγγραφική του ιδιότητα. Εκεί όμως βρίσκεται και η σπουδαιότητα του έργου του, αφού τελικά σε αναγκάζει να καταδυθείς στα βαθιά νερά του προσωπικού σου στοχασμού, να σηκώσεις το βάρος των σκέψεων που σε βασανίζουν και να μιλήσεις για το προσωπικό σου δράμα πηγαίνοντας κόντρα στην κοινωνία της αδιαφορίας. Άλλωστε, πάντα πίστευα ότι η αξία ενός συγγραφέα δεν βρίσκεται τόσο στη γλωσσική και λογοτεχνική αρτιότητα του έργου του, όσο στην ικανότητά του να εισχωρεί και να φωλιάζει στα δύσβατα και ανέγγιχτα σημεία της  ψυχής σου.

Επιπλέον το έργο του Καμύ σιγοκαίεται από έναν επαναστατικό αναβρασμό που δεν είναι υπηρετικός ιδεολογικών και κομματικών συμφερόντων, αλλά διακονεί με αφοσίωση την, καμωμένη από αίμα και αδικία, διαδρομή των πολλών και κατατρεγμένων. Πίσω απ’ όλα αυτά διαφαίνεται μια απόφαση, που πρέπει να πάρει κάθε πνευματικός άνθρωπος στις κρίσιμες και μεγάλες στιγμές της εποχής του. Έχει να επιλέξει ή το σκοτάδι της υποδούλωσης και της εκκωφαντικής σιωπής ή το φωτεινό μονοπάτι της ανθρωπιάς και της αγάπης. Ο Καμύ, μένοντας πιστός στο φιλόξενο φως της Μεσογείου όπου μεγάλωσε, επέλεξε το δεύτερο μονοπάτι «κι όχι βέβαια από αρετή ούτε από σπάνια μεγαλοψυχία», όπως γράφει ο ίδιος, «αλλά από ενστικτώδη πίστη στο φώς όπου γεννήθηκα κι όπου, εδώ και χιλιετίες, οι άνθρωποι έμαθαν να τιμούν τη ζωή ακόμα και στη δυστυχία τους». Από αυτήν την απόφαση, που συνιστά αυτομάτως και μια ομολογία πίστης στη ζωή, απορρέει ολόκληρο το ριζοσπαστικό μήνυμα του Επαναστατημένου ανθρώπου: Δεν υπάρχει κάτι έξω, κάτι μακριά από αυτόν τον παράλογο και ξένο κόσμο. Μην ψάχνετε άσκοπα … γνωρίστε τον συνάνθρωπό σας, αποδεχτείτε την παράλογη μοίρα που σας δένει σφιχτά και επαναστατήστε, αντισταθείτε σαν να μην υπάρχει αύριο, αποφεύγοντας την ασφυχτική πίεση γοητευτικών μηδενισμών.

Καθώς τελειώνω, μαντεύω την ερώτησή σου: Με ποιόν τρόπο, αυτές τις δύσκολες μέρες, θα μας φανεί χρήσιμος ο Καμύ;

Το έργο του είναι πέρα ως πέρα επίκαιρο, καθώς σφυρηλατήθηκε στις πιο επίπονες καταστάσεις που έμελλε να βυθιστεί η ανθρωπότητα και οι οποίες συνεχίζουν να ταλαιπωρούν και να εξοντώνουν. Ξεπερνώντας, χωρίς βέβαια να αρνείται τις σκέψεις των παλιών κλασικών του ριζοσπαστικού πνεύματος, διατυπώνει εμφαντικά ένα μήνυμα ανθρωπιάς συμβάλλοντας και αυτός με τη σειρά του στον αναστοχασμό πάνω στην ταλαίπωρη υπόθεση της ανθρώπινης ελευθερίας. Τέλος, και το πιο σημαντικό για μένα, μας βοηθάει να κατανοήσουμε το μέγεθος της μιζέριας και της ποταπής υποκρισίας των πνευματικών ανθρώπων της χώρας μας, που σιωπούν μπροστά στη δυστυχία και γονατίζουν σε κάθε εξουσία. Και ίσως, ποιος ξέρει, τα βράδια να διαγράφεται στα όνειρά τους η μορφή του Καμύ, με τσιγάρο κι ένα στραβό χαμόγελο για την κατάντια τους.

Καλό χειμώνα, λοιπόν, και μην ξεχνάς όλες αυτές τις παγερές νύχτες που πλησιάζουν να έχεις μέσα σου όλα αυτά που, σύμφωνα με τον Καμύ, ζεσταίνουν τη δύστυχη και πληγωμένη καρδιά μας. Τον ανεξάντλητο ήλιο, δηλαδή, που αναδύεται από το κέντρο κάθε έργου μας, το φυσικό τοπίο που μας τροφοδοτεί με ζωή και τέλος τον στοχασμό της ανοιξιάτικης νύχτας, που ξέρω πόσο σου αρέσει.