ΓΙΑ ΤΟΝ НΡΩΑ, ΠΑΥΛΟ ΦΥΣΣΑ

του Άκη Βαρβαρήγου

Τέσσερα χρόνια πέρασαν από τη δολοφονία του Παύλου στο Κερατσίνι. Н Ιστορία άρχισε να καλύπτει με τη βαριά σκιά της το γεγονός και ο Παύλος ανήκει πια στο «πάνθεον» των ηρώων της παγκόσμιας αντιφασιστικής πάλης. Τα ονόματά τους καταγράφονται σε εκείνη την ιστορία που δε θα τη βρεις στα βιβλία. Н εικόνα τους δε συμμορφώνεται στα καθιερωμένα πρότυπα των εθνικών ηρώων. Οι καταβολές τους χάνονται στα αφανή τοπία των πόλεων του χθες και του σήμερα και η διήγηση της ιστορίας τους είναι γεμάτη από διάφορες εκδοχές και θραύσματα ανεκδοτολογικά. Ίσως και γι’ αυτό οι ιστορίες τους να προκαλούν μια ιδιαίτερη συγκίνηση, ένα ισχυρό δέσιμο που ξεπερνά το τετελεσμένο του παρελθόντος.

Τα περιστατικά της ηρωικής τους διαδρομής δεν είναι εύκολο να ερμηνευθούν και να κατανοηθούν στο στενό πλαίσιο μιας γεγονοτολογίας. «Εκεί όπου οι μάζες παίρνουν την υπόθεση στα χέρια τους», έγραφε ο Εντσενσμπέργκερ, «δεν δημοσιεύονται συνήθως πρακτικά συνεδριάσεων. Ό,τι γίνεται στους δρόμους, καταγράφεται πολύ σπάνια». Πράγματι, οι πολύμορφοι κοινωνικοί αγώνες και η βαθιά περιφρόνηση απέναντι στα ανθρωπόμορφα κτήνη, που ξεπροβάλλουν από τα συντρίμμια του καπιταλιστικού συστήματος, δεν καταγράφονται σε αρχεία και επίσημα έγγραφα. Δεν είναι λίγες οι φορές μάλιστα, όπως στην περίπτωση του Παύλου, όπου ο ηρωισμός γεννιέται σε καταστάσεις πιο δυνατές από ένα αρραγές σύμπλεγμα γεγονότων.

Αυτές οι καταστάσεις διαδραματίζονται συνήθως στα ρυπαρά στενά και στις ξεχασμένες γειτονιές των πόλεων. Εκεί, όπου οι άγνωστοι και αφανείς ήρωες παλεύουν καθημερινώς ενάντια στα «τέρατα με τις παράξενες στολές». Αγωνίζονται ώστε να μην τσακιστούν από τις δυσκολίες και να κρατήσουν τη συνείδησή τους καθαρή. Πρόκειται για τον πιο επίπονο αγώνα, στον οποίο δε θα φτάσει ποτέ η επιστημονική έρευνα. Το όνομα του Παύλου μπορεί να σταθεί πλέον δίπλα στα ονόματα άγνωστων ηρώων του παρελθόντος, όπως της Ηρώς Κωνσταντοπούλου, του μικρού παιδιού που όρθωσε το ανάστημά της απέναντι στους Ναζί βασανιστές, καθώς και των νεαρών Θεσσαλονικιών, του Σίμου, του Θεόδωρου, του Πέτρου και της Δάφνης, θύματα άνανδρων εθνοφυλάκων και βασιλοφρόνων εκτελεστών. Н λίστα των ονομάτων ίσως να μην έχει τελειωμό. 

Σ’ αυτήν την ηρωική παράδοση, η οποία αναμένει καρτερικά να μπει σε κάποιο βιβλίο, ανήκει και ο Παύλος. Βέβαια αυτός στάθηκε πιο τυχερός από πολλούς αφανείς ήρωες. Στήθηκε άγαλμα προς τιμήν του και δρόμος πήρε το όνομά του. Ωστόσο, η φήμη του δεν έμεινε εγκλωβισμένη σε κάποιο μαρμάρινο καλούπι ούτε σε κάποιο ασήμαντο σημείο του αστικού ορίζοντα. Αντίθετα, ζει στους ταξικούς αγώνες του σήμερα και κυρίως δυναμώνει κάθε φορά που οι ατόφιες ρίμες του μας συντροφεύουν στο μοναχικό και δύσκολο διάβα της ζωής μας.